Ιδεολογία, θρησκεία, ιδιοτέλεια και το ‘’όπιο του λαού’’

Στο παρακάτω κείμενο θα προσπαθήσουμε να στοιχειοθετήσουμε την θέση ότι, η ιδεολογίες είναι καθαρά ιδιοτελή κατασκευάσματα και πραγματικές θρησκείες. Το πραγματικό ‘’όπιο του λαού’’.

Επίσης, θα προταθεί η ανιδιοτέλεια ως μόνη πραγματική διέξοδος από τη θρησκοληψία των ιδεολογιών.

Πάμε λοιπόν να εξετάσουμε μερικές από αυτές.

Ο οικονομικός υλισμός, είναι η αχρεία αντίληψη της ιστορίας που θεωρεί πως η οικονομία είναι η μοναδική δύναμη κοινωνικής εξέλιξης. Η πολιτική, οι θεσμοί, οι ιδέες και οι θεωρίες, δεν έχουν ενεργητικό ρόλο.

Ο ιστορικός υλισμός πρεσβεύει κάτι παρόμοιο, παρότι οι οπαδοί του (μαρξιστές), αρνούνται μανικώς κάθε σχέση με τον οικονομικό υλισμό. Εδώ, η μοναδική δύναμη κοινωνικής εξέλιξης είναι η υλική παραγωγή (οικονομία πάλι), μόνο που, εδώ, η πολιτική, οι θεσμοί, οι ιδέες και οι θεωρίες, έχουν ενεργητικό ρόλο.

Η ίδια αχρειότητα δηλαδή, αλλά στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε αχρειότητα με ιδεολογία!

Σε κάθε σύστημα, εάν εξαιρέσουμε τους πρωτεργάτες και κάποιους αφοσιωμένους ιδεολόγους, όλοι οι άλλοι είναι απλώς αυτοί που ωφελούνται από αυτό το σύστημα.

Για παράδειγμα. Ο ουσιαστικός λόγος που ο μαρξισμός πλημμύρισε την οικουμένη είναι διότι χαϊδεύει τα αυτιά των πολλών.

Σπανίως θα βρεθεί στην πλευρά μιας ιδεολογίας κάποιος που δεν έχει συμφέρον από την επικράτησή της.

Κυρίως ισχύει ότι «η ιδεολογία επιτρέπει στον αχρείο να λευκάνει τις πράξεις του στα μάτια του και στα μάτια των άλλων, που αντί να τον κα­τακρίνουν τον σέβονται και τον επαινούν για την αχρειότητά του» (Soljenitsyn).

Ένα παράδειγμα του "ακολουθώ ότι με συμφέρει" είναι το παρακάτω.

Ο μαρξισμός είναι η φιλοσοφικο - πολιτικο - οικονομικο - κοινωνική μετεξέλιξη του δαρβινισμού. Οι κομμουνιστές κατά συνέπεια είναι οπαδοί του Δαρβινισμού.

Ο δαρβινισμός, αντιθέτως δεν έχει επηρεάσει τον καπιταλισμό. Όμως, οι καπιταλιστές είναι και αυτοί δαρβινιστές, διότι τους συμφέρει. Είναι φοβερή ελευθερία να είσαι ζώο. Είσαι ελεύθερος να έχεις ζωώδεις  συμπεριφορές (να τρως όσο θες, να συνευρίσκεσαι όποτε και με ότι θες, να σκοτώνεις ότι θες και όποτε θες).

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τους κομμουνιστές όσο αφορά στην συγκέντρωση πλούτου όπως και της εκμετάλλευσης του εργαζομένου αφού εύκολα μπορεί να καλυφθούν πίσω από τη δικτατορία του προλεταριάτου, η οποία είναι απαραίτητη για τον υπαρκτό κομμουνισμό κοκ. Βεβαίως το ιδιοτελές συμφέρον (ατομικό ή συλλογικό) υποκρύπτεται.

Το ίδιο και οι καπιταλιστές. Φιλελευθερισμός σου λέει!!, Η ιδεολογία!!!

Μα θα μου πείτε ότι, τον καπιταλισμό έχει επηρεάσει και ο χριστιανισμός (οι νοσηρές εκδοχές του τουλάχιστον, ο προτεσταντισμός και καθολικισμός). Σίγουρα έτσι είναι εφόσον αυτές οι εκδοχές είναι καθαρή ιδεολογία που χαρακτηρίζεται (όπως κάθε ιδεολογία), από με όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω περί συμφερόντων (φανερών ή μύχιων).

Είναι η ιδεολογία λοιπόν το ‘’ξέπλυμα’’, της αχρειότητάς τους. Είναι πολύ εύκολο να υπάρξει ανεκτικότητα για ανήκουστες πράξεις, εφόσον τα κίνητρα αυτών που τις διαπράττουν είναι ιδεολογικά. Η ιδεολογία είναι ένα είδος κολυμβήθρας του Σιλωάμ που εξαγνίζει τις ανηθικότητες που γίνονται στο όνομά της. Δε θα αναφερθώ εδώ για να μην γεμίσω σκουπίδια το κείμενο.

Έτσι λειτουργούν όλες οι ιδεολογίες. Θρησκοληπτικά. Οι οπαδοί τους, είναι οι πιστοί τους.

Ας το ερμηνεύσουμε αυτό το θέμα της θρησκείας ή μάλλον της θρησκοληψίας.

Οι ιδεολογίες λοιπόν, ως νοητικές κατα­σκευές, είναι με μια ορισμένη έννοια, αυθαίρετες και γι’ αυτό η προσχώρηση σε μια ιδεολογία προϋποθέτει την πραγματοποίηση ενός άλματος πίστης.

Έτσι, την έλλειψη αντοχής της ιδεολογικής σκέψης στη λογική ανάλυση, συμπληρώνει η στράτευση μέσω της πίστης. Προσχωρεί κανείς σε μια ιδεολογική πίστη, όχι λόγω λογικής τεκμηρίωσης, αλλά διότι του το υποδεικνύει η πίστη που έχει υιοθετήσει, πραγματοποιώντας το αναγκαίο άλ­μα πίστης. Αυτό κι αν είναι θρησκοληψία.

Παρόμοιο παράδειγμα ιδεολογίας-θρησκοληψίας (ή καλύτερα ιδεολογικοποίησης ενός προτεινόμενου τρόπου ύπαρξης) είναι το ακόλουθο που αφορά στην ιδεολογικοποίηση της χριστιανικής πίστης. Ένας ιδεολόγος ‘’χριστιανός’’, συμπεριφέρεται ως τέτοιος (χριστιανός) από ιδιοτέλεια και μόνο.

Case study:

Ας υποθέσουμε ότι, o Χριστός ΔΕΝ υπόσχεται παράδεισο για τους οπαδούς του, ούτε κόλαση για τους απίστους. Επιπλέον αποποιείται την ιδιότητα, του  ‘’κατά παραγγελία θεραπευτού’’, δια ‘’πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν’’.

Ας υποθέσουμε ότι στους φίλους του, υπόσχεται ΜΟΝΟ, αιώνια παρέα μαζί του.

Με πόσους φίλους (χριστιανούς και μάλιστα φανατικούς) θα ‘μενε τότε;

Ελάχιστους!

Άρα ιδιοτέλεια κι εδώ.

(Παρένθεση: Πάντα αναρωτιόμουν πως είναι δυνατόν, άνθρωποι να είναι σίγουροι για κάτι. Πολλώ δε μάλλον όταν αυτό το κάτι είναι μια ιδεολογία εντελώς ουτοπική, που λύνει δηλαδή όλα τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα ή ακόμα περισσότερο αν αυτό είναι μια ιδεολογία που λύνει όλα τα μεταφυσικά ερωτήματα)

Βεβαίως υπάρχει  ένα πρόβλημα εδώ.  Εφόσον όλα τα άτομα ή οι συλλογικότητες δρουν με βάση το συμφέρον, γιατί όλα δεν εξελίσσονται κατ' ευχήν γι αυτά;

Μα θα μου πείτε, ‘’χαζός είσαι;’’, υπάρχουν αστάθμητοι παράγοντες. Υπάρχει η σύγκρουση συμφερόντων!

Κάποιος λοιπόν που δρα με γνώμονα το συμφέρον (συνήθως ιδεολογικώς), θα διαπιστώσει  πολύ γρήγορα πως είναι σχεδόν αδύνατο να κερδίσει αυτό το στοίχημα της ζωής, δηλαδή, την επίτευξη της ευτυχίας μέσω κάποιας ιδεολογίας επίτευξης ατομικών υλικών στόχων. Οι αστάθμητοι παράγοντες είναι τόσο πολλοί όπως και τα συγκρουόμενα συμφέροντα που σαν συμπληγάδες πέτρες συντρίβουν κάθε ιδιοτελή προσπάθεια βραχυπρόθεσμα  ή μακροπρόθεσμα. Και είναι πολύ καλύτερα  η συντριβή να γίνει νωρίς, διότι  η επένδυση άρα και η χασούρα  είναι μικρή. Αν γίνει αργά,  τότε η χασούρα είναι μεγάλη και πολλές φορές καθολική.

Πάντως όποτε κι αν γίνει, το σίγουρο είναι  πως θα γίνει.

Θα μου πείτε, ρε φίλε, που τo ξέρεις εσύ αυτό;

Θα σας απαντήσω ότι όλοι το γνωρίζουμε. Αρκεί η παρατήρηση του περιβάλλοντος μας.

ΜΑΛΙΣΤΑ, αρκεί η παρατήρηση και η εμπειρία !.

Αυτή δεν είναι που ‘’δίνει’’ τις ‘’αποδείξεις’’ στους δαρβινιστές, στους φιλελεύθερους, στους άθεους, στους κομμουνιστές;

Λοιπόν, χαρτί μολύβι και στατιστική.

Ξεκινάμε με τον εαυτό μας.

Μετράμε τα θετικά αποτελέσματα των ιδιοτελών μας προσπαθειών, μετά τα αρνητικά κοκ.  Φυσικά εφόσον δεν έχουμε ακόμη εκδημήσει εις Κύριον, δεν γνωρίζουμε τα στερνά μας. Καλύτερα είναι να μελετάμε άλλους, ήδη ‘’μετά πνευμάτων δικαίων τετελειωμένους’’.

Πρόταση. Αφού ότι κάνουμε ιδιοτελώς, άρα και εναντίον της συνείδησής μας είναι καταδικασμένο, ας πράττουμε ανιδιοτελώς. Ας πράττουμε κατά συνείδηση που λέμε. Όχι αυτή την αποστεωμένη και ξηραμένη που ενδεχομένως αποκτήσαμε με τα χρόνια. Αυτή που είχαμε (αν είχαμε) στην εφηβεία.

Πάλι από την πρακτική και κάνοντας παρόμοια πειράματα στατιστικής με το προηγούμενο, θα δούμε ότι τα αποτελέσματα είναι σαφώς καλύτερα.

 ΝΑΛ