Ορθολογισμός και τρίχες

Ανέκαθεν ο άνθρωπος συντάσσεται με κάποια ιδεολογία - θρησκεία.

Ισχυρίζεται ότι, ''πράττω αυτό διότι συνάδει, ή επιβάλλεται από την ιδεολογία, ή τη θρησκεία μου, την οποία ασπάζομαι οικειοθελώς''. Έτσι, διαλέγοντας μέσα από μία μεγάλη γκάμα ιδεολογιών, δικαιολογεί συνήθως και πρωτίστως κάθε προδιάθεσή του. Νομίζει ότι επιλέγει αντικειμενικά μεταξύ των προτεινομένων ιδεολογημάτων, ενώ στην πραγματικότητα, κάθε συμφωνία ή διαφωνία κάθε σύμπραξη ή αντίπραξη, είναι εντελώς υποκειμενική (συναισθηματική, επιθυμητική, κοινωνική). Γι αυτό και οι τόσες “αντικειμενικές" διαφωνίες.

Δεν υπήρχαν ανέκαθεν ιδεολογίες που να ικανοποιούν όλα τα γούστα, διότι ως γνωστόν τα γούστα είναι τόσα όσα και οι άνθρωποι. Γι αυτό συνήθως, κόβουμε και ράβουμε τις ήδη υπάρχουσες φιλοσοφίες - θρησκείες - κοσμοθεωρίες, στα μέτρα μας, ερμηνεύοντάς τες κατά το δοκούν. Δικό μας χριστιανισμό, κομμουνισμό, φιλελευθερισμό, ινδουισμό, μουσουλμανισμό, ουμανισμό, φασισμό, σιωνισμό, αναρχισμό κλπ.

Όμως οι αυξανόμενη ανάγκη για κάλυψη των διαφορετικών και πολυποίκιλων προσωπικών επιλογών και προτιμήσεών μας δεν καλύπτονται πλέον από το ξεχείλωμα των παλαιών ιδεολογιών. Οπότε στην εποχή μας καταφέραμε και ξεφύγαμε από αγκυλώσεις και την ανάγκη ερμηνειών παλαιών θρησκειών - φιλοσοφιών για να βολευτούμε. Έχουμε εφεύρει νέες ιδεολογίες - θρησκείες, που τα συμπεριλαμβάνουν όλα όπως :

- Τον αγνωστικισμό, στον οποίο αρέσκονται οι έχοντες υπαρξιακές αναζητήσεις αλλά δεν είναι δυνατό να ''ακολουθήσουν '' κάποια συγκεκριμένη ιδεολογία, από απροθυμία να είναι συνεπείς σε αρχές και κανόνες! Αυτοί τα βρίσκουν με τον εαυτό τους αυτοπροσδιοριζόμενοι ως αγνωστικιστές. Δηλαδή ως ''ίσως, κάτι, κάπου, κάποτε, μάλλον''. Κατά κανόνα, χλιαροί έως αδιάφοροι ως προς κάθε είδους αξία, ανθρώπινη, ή υπερβατική.

- Τον ορθολογισμό. Την πίστη στη λογική του υποκειμένου που δεν είναι ‘’επιθυμία’’ και δεν είναι ‘’συναίσθημα’’. Ως ορθολογικό όμως λόγο, ορίζουμε όλοι το δικό μας ορθό λόγο. Τη δικιά μας λογική σκέψη! Υποστηρίζουμε δε ότι ο δικός μας ορθός λόγος, είναι ορθός διότι δεν είναι ‘’επιθυμία’’ και δεν είναι ‘’συναίσθημα’’. Είμαστε σίγουροι, ότι ο δικός μας λόγος είναι πραγματικότητα. Τώρα, το πως κάποιος μπορεί και καταλαβαίνει αν ο ορθός του λόγος δεν είναι προϊόν της επιθυμίας, του συναισθηματισμού, ή του περιβάλλοντός του, αυτό είναι αντικείμενο της επιστήμης της ψυχιατρικής να το εξετάσει. Εν κατακλείδι, υπάρχουν τόσοι ‘’ορθοί λόγοι’’, τόσες ‘’λογικές’’, όσα και τα σκεπτόμενα υποκείμενα.

Πολλές φορές όταν κουβεντιάζω με κάποιον, μου πετάει το φοβερό του επιχείρημα-θέση “ααα… εγώ είμαι ορθολογιστής!”. Δηλαδή “εγώ πατάω στη λογική, είμαι λογικός άνθρωπος, όχι συναισθηματικός, επιθυμητικός, φαντασιόπληκτος,’’ (όπως εγώ).

Απ’ εκεί και πέρα, με ύφος Πρωταγόρα, αυτός ο λογικός, αντιμετωπίζει με συμπόνια εσένα τον καημένο ονειροπαρμένο. Αυτός εξ ορισμού (αφού το δήλωσε ντε), πατά στη λογική. Ενώ εσύ είσαι αιθεροβάμων! (αφού πρόλαβε και σε χαρακτήρισε, λες και είναι ο εγγονός του Φρόυντ!)

Επαναληψη.

Ορθολογισμός είναι πίστη στον εαυτό μας. Ξεκινά με τον Ντεκὰρτ ο οποίος μεταφέρει την αλήθεια απ’ έξω (υπερβατισμός), μέσα στὸν ἄνθρωπο. ‘’Σκέφτομαι άρα υπάρχω’’ (ουμανισμός). Η σκέψη μου ενθρονίστηκε στο πιο ψηλό βάθρο. Ό,τι άλλο, εκπορεύεται από αυτή. Η ύπαρξή μου, η αλήθεια, το ψέμα, το καλό, το κακό, … όλα. Κάθε ένας όμως έχει και άλλη σκέψη. Άλλη ύπαρξη, αλήθεια, ψέμα, καλό, κακό κλπ.   

Αυτό είναι η απόλυτη υποκειμενοποίηση της ἀλήθειας. Αλήθεια είναι αυτό που μου λέει η σκέψη μου. Δε πα να λένε οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι! Ποιος ακούει! Εμείς πιστεύουμε - εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Τη λογική μας.

Και αυτή την πίστη στον εαυτό μας, οι δυτικοί άνθρωποι, τη θεωρούμε απόλυτα λογική πράξη, ενώ την πίστη κάποιου πχ Τζιχαντιστή στο θεό του, τη θεωρούμε παράλογη. Αντιπαραβάλουμε, την πίστη σε κάτι εντός εαυτού με την πίστη σε κάτι εκτός εαυτού και συμπεραίνουμε ότι η πίστη στον εαυτό συνιστά ‘’λογική’’ πράξη ενώ η πίστη σε κάτι έξω από τον εαυτό δε συνιστά ‘’λογική’’ πράξη. Λες και για κάποιο λόγο, το ‘’ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ότι η αλήθεια είναι μέσα μου’’, είναι εντελώς ορθολογιστικό, ενώ το ‘’ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ότι η αλήθεια είναι έξω μου’’, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ορθολογιστικό. Παρότι και τα δύο τα ΣΚΕΦΤΗΚΑ εγώ! Και τα δύο είναι κατασκευάσματα του ίδιου μυαλού. Το πρώτο δικιά μου σκέψη και το δεύτερο δικιά μου σκέψη. Και τα δύο, συνήθως προβολές επιθυμιών και παθών.

Όμως, εφόσον κάθε άνθρωπος έχει και μια ''ορθολογική'' άποψη, έτσι και τα συλλογικά υποκείμενα, οι κοινωνίες δηλαδή, διαμορφώνουν και αυτές τις ‘’ορθολογικές’’ τους απόψεις.

Εφόσον λοιπόν ορθολογισμός είναι υποκειμενικός και ορίζεται ως τέτοιος κάθε φορά από το υποκείμενο που ''συλλογάται'', ε, τότε πως στερούμε το δικαίωμα των τζιχαντιστών (λόγου χάριν) να είναι και αυτοί ''ορθολογιστές''!

Λέω λοιπόν χτες σε ένα φίλο μου, γιατί πιστεύεις ότι ο δυτικός κόσμος έχει δίκιο και ο μεσανατολικός (μουσουλμανικός) άδικο. Αφού και αυτοί όπως και μεις φρονούμε ορθολογιστικώς (σύμφωνα με τα παραπάνω).

(κάθε άνθρωπος σκέφτεται (άρα υπάρχει)  ----> κάθε άνθρωπος ορθολογιστής ----->  κάθε κοινωνία ορθολογιστική ----> τζιχαντιστές = ορθολογιστές)

Τι είναι ορθολογικό και δίκαιο τελικά; To δικό μου, το δικό σου του άλλου; To σύγχρονο, το παλαιό, το παμπάλαιο; To δυτικό, το μουσουλμανικό, το ινδουιστικό, το βουδιστικό, το κομφουκιανιστικό; To αναρχοφασιστικό, το  δεξιό φασιστικό, το αριστερό φασιστικό; Ποιο;

Επίτηδες δεν ανέφερα χριστιανικό, μιας και αυτό συμπεριλαμβάνεται στο ''δυτικό''.

Αυτές οι απορίες αφορούν φυσικά μόνο όσους χρησιμοποιούν συχνά την έννοια του ορθολογισμού, της κοινής λογικής και του δικαίου στις συνομιλίες τους και ίσως να ήθελαν μια προσέγγιση με λιγότερη αχρειότητα από αυτήν την δικιά τους άκρως ορθολογική.

Με βάση τα παραπάνω, πόσο ορθολογικός  είναι ο ορθολογισμός μας.

Κάποιοι έξυπνοι θα αντιδράσουν και θα πουν, ‘’Αυτοί (οι ανατολίτες μουσουλμάνοι) είναι προκατειλημένοι, βιασμένοι και το μυαλό τους είναι ανελεύθερο, είναι ιδεολήπτες, και θρησκόληπτοι, κλπ.

Αυτά όλα είναι εξαιρετικά αστεία ως επιχειρήματα, διότι απαντώνται σε όλο το δυτικό κόσμο σε απίστευτη ομοιότητα.

Ας δούμε γιατί.

Όταν λέμε κοινωνία στὴ δύση, δὲν ενοούμε τίποτα άλλο παρὰ ένα συμβόλαιο. Ένα κοινωνικὸ συμβόλαιο. Θεσμοί και νόμοι, που συναγωνίζονται στην ιδεοληψία, οποιαδήποτε θρησκεία! Θεσμοί και νόμοι για τους οποίους έχουμε πειστεί ότι εμείς τους εφήυραμε ορθολογικώς, απλά και μόνο επειδή εμείς τους σκεφτήκαμε. Λογικά και αντικειμενικά και όχι υποκειμενικά και συναισθηματικά.

Οοοοχι, δεν θελήσαμε τη διασφάλιση των ατομικών μας επιθυμιών - δικαιωμάτων! Οι θεσμοί προέκυψαν από αντικειμενική σκέψη. Αληθινή. Ορθό λόγο. Όχι πάθος, επιθυμία, ωφελιμισμό, συναισθηματισμό, υποκειμενικότητα κλπ. Διότι αν παρ’ ελπιδα συμβαίνει αυτό, τότε (εξ ορισμού) πάει περίπατο ο ορθολογισμός μας. Έχει πειστεί ο μέσος Άγγλος, ότι η απόφαση να καταδώσει τον πατέρα του (που πχ παρκάρει παράνομα) είναι δική του απόφαση (ορθολογική). Ενώ, ισχυρίζεται ότι η αντίστοιχη απόφαση ενός ανατολίτη (να καλύψει τον πατέρα του) είναι μη ορθολογική.

Με ποια λογική το ένα είναι ορθόν και λογικόν (ορθολογικόν) ενώ το άλλο είναι λάθος και μη λογικόν;

Αφού και τα δύο, ανθρώπινα μυαλά τα σκέφτηκαν (και μάλιστα εντελώς επιθυμιτικά και συναισθηματικά).

Και αν ο άγγλος πράτει στο πλαίσιο ενός κοινωνικού συμβολαίου που διασφαλιζει το ατομικό μου δικαίωμα να ΘΕΛΩ να περπατώ σε ανοιχτό δρόμο, ε τότε και ο ανατολίτης πράττει στο πλαίσιο ενός κοινωνικού συμβολαίου (θρησκείας) που διασφαλιζει το ατομικό μου δικαίωμα να ΘΕΛΩ να μη με καταδώσει το παιδί μου.

Και αν το ένα μυαλό (ανατολίτη) είναι επηρεασμένο από τη θρησκεία, ε, και το άλλο μυαλό του δυτικού είναι επηρεασμένο από τη θρησκεία (θεσμοί).

ΝΑΛ