Ελλαδική ταυτότητα, θεοκρατία KAI δημογραφική κατάρρευση
Ψάχνοντας μια ικανοποιητική απάντηση στο ζήτημα της νεοελληνικής εθνικής μας ταυτότητας, μπορεί κάποιος να οδηγηθεί σε διάφορους ατραπούς σκέψης. Άλλοι αληθεύουν, άλλοι όχι.
Μια από αυτές τις σκέψεις είναι ότι η Ελλάδα είναι ένα κράτος θεοκρατικό. Όμως, καλό θα ήταν (προκειμένου να βοηθηθούμε στην κατανόηση των παρακάτω), να αμβλύνουμε λίγο την έννοια του χαρακτηρισμού ‘’θεοκρατικό’’, βάζοντας στη θέση μεταφυσικού θεού, άλλους πιο γήινους θεούς.
Αυτή η θεοκρατία (όπως κάθε άλλη θεοκρατία), θεμελιώνεται στο φόβο μας (ως ευάλωτα όντα, συνεχώς απειλούμενα από μη χειραγωγούμενες δυνάμεις) και κατά συνέπεια στην ανάγκη διασφάλισής μας, από αυτό που μας απειλεί - τρομάζει.
Ας κάνουμε λοιπόν ένα συνειρμό.
Στην ελλαδική περίπτωση, η αδυναμία σχετίζεται ως επί το πλείστον με το δημογραφικό πρόβλημα. Είμαστε πολύ λίγοι. Είμαστε αδύναμοι. Αδύναμοι οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτισμικά. Δηλαδή ευάλωτοι. Μια ευάλωτη συλλογικότητα.
Θα υποστηρίξω ότι ισχύει το σχήμα:
Δημογραφικό πρόβλημα ----> αδύναμο κράτος ----> ευάλωτο κράτος ----> φόβος ----> εξάρτηση από δυνατό κράτος ----> θεοποίηση του δυνατού ----> οι πολίτες μεταλλάσσονται σε πιστούς ----> θεοκρατία ----> ανευθυνότητα!
Δηλαδή, ένα αδύναμο (πληθυσμιακά) κράτος, είναι κατ’ ανάγκη θεοκρατικό (ή τέλος πάντων, ΠΡΕΠΕΙ να είναι θεοκρατικό). Το επιβεβαιώνει (τηρουμένων των αναλογιών των εννοιών) ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης που λέει στον “Λαμπριάτικο ψάλτη“, «Άγγλος ή Γερμανός ή Γάλλος δύναται να είναι κοσμοπολίτης ή αναρχικός ή άθεος ή οτιδήποτε. Έκαμε το πατριωτικὸν χρέος του, έκτισε μεγάλην πατρίδα. Τώρα είναι ελεύθερος να επαγγέλλεται, χάριν πολυτελείας, την απιστίαν και την απαισιοδοξίαν. Άλλα Γραικύλος της σήμερον, όστις θέλει να κάμῃ δημοσία τον άθεον ή τον κοσμοπολίτην, ομοιάζει με νάνον ανορθούμενον επ᾿ άκρων ονύχων και τανυόμενον νὰ φθάσῃ εις ύψος και φανή και αυτός γίγας. Τὸ ελληνικὸν έθνος,....έχει και θα έχῃ διὰ παντὸς ανάγκην της θρησκείας του. ……...».
και συμπληρώνω εγώ, ΄΄θα έχει δια παντός ανάγκη θρησκείας. Οποιασδήποτε θρησκείας’’
Ένα κράτος πληθυσμιακά μικρό, είναι αδύναμο, αφού δεν αποτελεί οικονομικό μέγεθος ικανό να επηρεάζει το περιβάλλον του (άλλα κράτη). Επίσης από στρατιωτικής πλευράς το δημογραφικό παίζει καίριο λόγο. Η αδυναμία αυτή, έχει ως αποτέλεσμα την εξάρτηση από κάποιο δυνατό κράτος1. Η εξάρτηση αυτή από προστάτες, αποκτά στο υποσυνείδητο των πολιτών των αδύναμων κρατών, μεταφυσικές διαστάσεις. Η εξάρτηση, μετεξελίσσεται κυριολεκτικά σε θεοποίηση του προστάτη, μεταλλάσσοντας τους πολίτες, σε πιστούς - θεούσους. Όμως οι θεούσοι κάθε θρησκείας, συνήθως είναι άβουλα και ανεύθυνα όντα, που ότι και να κάνουν, πάντα η μοίρα τους θα εξαρτάται από το θεό προστάτη. Αυτή η ανευθυνότητα για τη μοίρα τους, μεταφράζεται σε ελευθερία για αχρειότητα.
Ο θεός αυτός (κράτος-υπερδύναμη) παρέχει και προστατεύει. Όχι επειδή αγαπά, ούτε επειδή είναι καλός ή ηθικός. Άλλωστε θεός αγάπης είναι δυσεύρετος ανάμεσα στους τόσους θεούς και στις τόσες θρησκείες (υπερβατικές ή φυσικές).
Ο θεός αυτός προστατεύει τους πιστούς, επειδή τους χρειάζεται για την εξασφάλιση της παντοδυναμίας του. Κάτι όπως η σαβούρα σε καράβι με πολύτιμο φορτίο. Όπου καράβι βάλτε τις συνολικές επιδιώξεις του κράτους-υπερδύναμης για αιώνια επικράτηση.
Μα θα πει κάποιος, είναι δυνατό για εμάς τους δοξασμένους Έλληνες, να ισχύουν όλα αυτά; Kαι ο πολιτισμός μας, ο ηρωισμός μας; Που είναι όλα αυτά;
Νομίζω ότι ο πολιτισμός και ο ηρωισμός, από μόνα τους (χωρίς να φέρονται από ισχυρά πληθυσμιακά μεγέθη), δεν είναι ικανά να στηρίξουν ανεξάρτητη συλλογικότητα.
Ας προχωρήσουμε όμως λίγο την σκέψη μας.
Παρατηρούμε ότι συχνά μιλάμε για την Ελλάδα με υποκοριστικά (όσο αφορά στον πληθυσμό της και κατ’ επέκταση στις δυνατότητές της). Λέμε ‘’η Ελλαδίτσα’’ σήμερα και εννοούμε ‘’Ελλαδίτσα’’ ανέκαθεν.
Κάνουμε δηλαδή ένα ιστορικό αναχρονισμό. Μας έχει καρφωθεί στο μυαλό η ιδέα, ότι ένα έθνος μικρό αλλά θαυματουργό (η ‘’Ελλαδίτσα’’), ήταν αυτή που πάντα υπερίσχυε των εχθρών και αποτελούσε λαμπρό έθνος.
Όμως αν εξετάσουμε από δημογραφική άποψη την Ελλάδα, θα δούμε ότι ο πληθυσμός των Ελλήνων πριν την Επανάσταση (1810) ήταν 7-9 εκ. Η Αγγλία είχε την ίδια περίοδο 9 εκ. Ήταν το μεγαλύτερο κομμάτι στα Βαλκάνια. Η Μολδοβλαχία (Ρουμανία) που είναι τώρα 20 εκ ήταν τότε 500 χιλ με 1 εκατομμύριο.
Στην αρχαιότητα ήμασταν το μεγαλύτερο έθνος της Ευρώπης. Οι Έλληνες ήταν 4-5 εκ (γι' αυτό είχαν εξαπλωθεί σ' όλη τη Μεσόγειο) και όλη η Ευρώπη είχε 20-30 εκ πληθυσμό. Όλος ο πλανήτης είχε 250-400 εκ πληθυσμό σε όλη την περίοδο της αρχαιότητας. Δηλαδή, είχαμε πληθυσμό αναλογικά όσο έχει η Αμερική σήμερα στον παγκόσμιο πληθυσμό.
Ο πληθυσμός της Ευρώπης κατά το μεσαίωνα ήταν 50-60 εκατομμύρια και ο παγκόσμιος πληθυσμός μικρότερος από 350 εκ. Δε χρειάζεται να αναφερθούμε φυσικά στα δημογραφικά του Βυζαντίου.
Η Ελλάδα δηλαδή, δεν ήταν ‘’Ελλαδίτσα’’ ανέκαθεν, αλλά έγινε ‘’Ελλαδίτσα’’ στη νεωτερικότητα.
Τι επιπτώσεις είχε τώρα αυτό!
Η Ελλάδα (απολύτως δικαιολογημένα), εξήλθε σιγά σιγά από τον Οθωμανικό ζυγό με πολλά πολιτισμικά κουσούρια. Πάρα ταύτα, διατήρησε το ηρωικόν της ταυτότητάς της. Έχασε όμως το ποσοτικό.
Το ηρωικόν του συλλογικού το διατήρησε μέχρι και τον 2ο ΠΠ. Μετέπειτα, ήρθαν κοσμογονικές αλλαγές σε διεθνές περιβάλλον. Έκρηξη ευδαιμονισμού στο Δυτικό κόσμο, που ούτε προ υπήρξε και ούτε θα ξαναυπάρξει στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η Ελλάδα, κατακρεουργημένη, δεν ήταν δυνατό να ακολουθήσει με δικές τις δυνάμεις. Θέλοντας όμως να γευτεί κι αυτή λίγο από τον ευδαιμονισμό και όπως ‘’δικαιούτο’’ να ξεκουράσει το χιλιοτραυματισμένο της κορμί, ανέπτυξε το σύνδρομο του προστατευομένου. Αυτό το σύνδρομο το είχε από συστάσεως του Ελληνικού κράτους (1830), αλλά του έδωσε μεταφυσική διάσταση, το 2ο μισό του 20ου αιώνα. Ειδικά μετά τη μεταπολίτευση. Τότε άλλαξε ο ανθρωπολογικός τύπος του Έλληνα. ‘’Άλλος μπήκε στην 7ετία και άλλος βγήκε’’, όπως λέει και ο Θ. Ζιάκας. Ο λόγος που συνέβη αυτό, είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Λίγο η αχρειότητα της χούντας που προκάλεσε την αχρειότητα της μεταπολίτευσης, λίγο τα νέα ήθη που έφερε ο τουρισμός και η τηλεόραση σε μια ηθικά ανερμάτιστη και καταπονημένη κοινωνία, λίγο η εθνική ταπείνωση από την Κυπριακή τραγωδία, λίγο απ’ όλα.
Τώρα λοιπόν έχουμε έναν προστατευόμενο που θεοποιεί τον προστάτη του και αποκτά νοοτροπία πιστού, τύπου ‘’έχει ο θεός’’ (με την νοσηρή έννοια).
Αποποιείται της ατομικής ευθύνης για τα κοινά και του μένει μόνο να ‘’περνάει καλά’’ ατομικώς. Αφού ούτως ή άλλως όλα είναι κανονισμένα από το θεό (κράτος υπερδύναμη). Ότι και να κάνει σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, δεν πρόκειται να αλλάξει τα δεδομένα της μεγάλης σκακιέρας. Οπότε, γιατί να προσπαθήσει; (έχει χάσει το ηρωικόν και ανιδιοτελές όπως είπαμε).
Σε αυτή την κοσμική μεταφυσική αντίληψη των πραγμάτων, έρχεται φυσικά να προστεθεί (ως μη όφειλε) και η νοσηρή ελλαδική χριστιανικότητα των ‘’προφητειών’, του ‘’αγαπημένου λαού του θεού’’, του ‘’θεού των Ελλήνων’’, των συνωμοσιολογιών, των εξωγήινων σαυροειδών, των ‘’Ελ’’ και ''Ελλοχίμ''.
Με τα παραπάνω εξηγούνται και άλλα κουσούρια όπως ο έντονος συναισθηματισμός μας. Σε αυτό το πλαίσιο των δεισιδαιμονιών, του φόβου, της μνήμης του ένδοξου παρελθόντος, του ταπεινωτικού παρόντος, των νωπών τραυμάτων και ανοικτών πληγών, ο Έλληνας αναπτύσσει αμυντικούς μηχανισμούς άμεσης επιβίωσης. Αναπτύσσει ως άμυνα, το συναισθηματισμό (υπόκριση αισθημάτων). Είναι νομίζω γνωστό, ότι συναισθηματικός είναι ένας ως επί το πλείστον αδύναμος άνθρωπος.
Υπάρχει ψυχολογική εξήγηση γι αυτό. Ένα φύσει ελεύθερο υποκείμενο (διότι η συλλογική μνήμη, είναι φύση), μετά από τόσα ιστορικά στραπάτσα, δημιουργεί πλασματικούς κόσμους (συναισθηματισμός, ως άμυνα στη φυσική εξόντωση), για να χωθεί εκεί, μπας και καταφέρει να επιβιώσει ….
Ως επίμετρο, μπορούμε να αναφερθούμε σε μια περίπτωση που θα στοιχειώνει τις δικαιολογίες μας, διότι πάντα θα υπάρχει βασανιστικό ένα ερώτημα.
Γιατί δεν γίναμε Ισραήλ; Κι αυτοί λίγοι είναι. Κι αυτοί χιλιοτραυματισμένοι. Γιατί δεν μεταλλάχθηκε η Ελληνική συλλογικότητα σε κάτι άλλο; Γιατί δεν απέκτησε ταυτότητα τύπου Ισραήλ;
Βλέπουμε δηλαδή πως, παρότι είμαστε ιστορικός λαός, παρότι ζούμε σε μια εύφλεκτη περιοχή του κόσμου, παρότι αντικειμενικά περιτριγυριζόμαστε από εχθρούς, παρότι η θρησκευτικότητα μας έχει μια ιδιαιτερότητα που θα ‘πρεπε να μας ξεχωρίζει, παρότι έπρεπε δηλαδή να είμαστε το Ισραήλ της Ευρώπης, έχοντας μια ισχυρή συλλογική ταυτότητα, αυτό δεν ισχύει ούτε γι αστείο.
Η ρήση του Στάνλεϊ Κιούμπρικ ‘’Τα μεγάλα έθνη ενεργούν πάντα σαν γκάνγκστερ, και τα μικρά έθνη σαν πόρνες’’ δεν ισχύει μάλλον για όλους. Και ναι, μια πόρνη μπορεί να’ χει δικαιολογία. Παραμένει όμως πόρνη.