Που πάει ο κόσμος ρεε! Και η περί δικαίου έγνοια.

Που πάει ο κόσμος ρεε! Και η περί δικαίου έγνοια.

Σπόιλερ του κειμένου:

Για να σας γλιτώσω από το διάβασμα, θα απαντήσω … Πουθενά δεν πάει. Για να πηγαίνει κάπου κάτι, πρέπει να υπάρχει λογικός λόγος, αιτία, τρόπος, προορισμός, σκοπός, οδηγός και άλλα τέτοια.

Εισαγωγή - Πιστοί και άπιστοι

Δε θυμάμαι τίνος είναι η ρήση ‘’Δεν υπάρχουν πιστοί και άπιστοι. Υπάρχουν πιστοί που μάχονται την απιστία τους και άπιστοι που μάχονται την πίστη τους’’. Αυτή η ρήση θα μπορούσε να ερμηνευτεί και να συμπληρωθεί από την …  ‘’Όσο πιστός είναι αυτός που δηλώνει πιστός, τόσο άθεος είναι αυτός που δηλώνει άθεος’’. 

Δεδομένων λοιπόν των δυσδιάκριτων ορίων μεταξύ πίστης και απιστίας, παρακάτω δεν θα αναλωθώ σε διαμάχη πιστών - απίστων. Κι αυτό διότι λίγο-πολύ, είτε φανερά, είτε ενδόμυχα, όλοι αμφισβητούμε το θεό, όσον αφορά στη δικαιοσύνη, αγάπη, ύπαρξη του κακού, ελευθερία, συμμετοχή Του στον ‘’κόσμο μας’’ και εν τέλει στην ύπαρξή Του. 

Παρατήρηση: Κάποιοι ‘’πιστοί’’ θα αντιδράσουμε στην εξομοίωση μας με τους ‘’απίστους’’. Όμως δυστυχώς για μας, εάν δεν μπορούμε να μετακινήσουμε ένα βουνό μόνο με ένα λόγο μας, ε τότε κατατασσόμαστε αυτεπαγγέλτως και πανηγυρικώς στους άπιστους (Ματθ.17:20).

Παρατήρηση: Η μόνη ίσως διαφορά ‘’πιστών’’ και ‘’απίστων’’, είναι ότι οι πιστοί θέλουν να πιστέψουν και δε μπορούν, ενώ οι άπιστοι μπορούν να πιστέψουν αλλά δε θέλουν. Σημαντική διαφορά. Είναι νομίζω η λεγόμενη, προαίρεση.

Μέρος 1ο - Παραδοξότητες

Αν παρατηρήσουμε, όλες μας οι αμφισβητήσεις, έχουν μέσα ένα ‘’γιατί’’ (γιατί επιτρέπει ο θεός αυτό - το κακό συνήθως - γιατί δεν επεμβαίνει κοκ). Η αδυναμία να δώσουμε μια πειστική απάντηση σε αυτό το ‘’γιατί’’, η αδυναμία μας να βρούμε λόγο, αιτία, σκοπό και νόημα στη ζωή, μας οδηγεί στην απιστία. Απιστία ας θεωρήσουμε την αμφισβήτηση ύπαρξης θεού.

Παρατηρήση1: Αυτό το ‘’γιατί’’, τίθεται εκ προοιμίου σε χαζή βάση, εφόσον η σκέψη πως ο θεός παραβιάζει ‘’νόμους’’ που ο ίδιος θεσπίζει για τον άνθρωπο κι ο άνθρωπος παραβιάζει (αγάπη, δικαιοσύνη, ελευθερία), στερείται σοβαρότητας! Στερείται σοβαρότητας η αμφισβήτηση ενός φονευμένου από τον άνθρωπο θεού, διότι δε σώζει φονευμένους από άνθρωπο, ανθρώπους. Παρατηρήση2: Χρήζει αναστοχασμού η θεώρηση πως, ο θεός για να υπάρχει, πρέπει να είναι αυταρχικός μονάρχης που νομοθετεί και επιβάλει το το δίκαιο. Ειδικά ένα δίκαιο τόσο ευμετάβλητο όσο το ανθρώπινο. Κι όμως ο άνθρωπος αναπαύεται στην επιβολή. Νιώθει ασφάλεια. Όπως ακριβώς  ένα βρέφος νιώθει ασφάλεια κι αναπαύεται στο φάσκιωμα. Ο μόνιμα νηπιάζων άνθρωπος δεν ξέρει τι να κάνει με την ελευθερία του. Τη φοβάται (‘’...ποτέ και τίποτε δεν ήταν για τον άνθρωπο και για την ἀνθρώπινη κοινωνία πιο ανυπόφορο από την ελευθερία!’’ - Αφοι Καραμαζώφ - Μ. Ιεροεξεταστής).

Όμως εδώ είμαστε αντιμέτωποι με μια παραδοξότητα. Διότι υπάρχει μια παραδοξότητα, όταν αμφισβητούμε το θεό, χρησιμοποιώντας έννοιες (λόγος, αιτία, σκοπός, νόημα), που χωρίς το θεό θα ήταν ανύπαρκτες. (Παρατηρηση: Είναι αποδεκτό νομίζω να αναφερόμαστε στο θεό ως συγκεφαλαίωση των εν λόγω εννοιών, κατά το κοινότυπο μα ακριβές ‘’δεν νοείται δημιούργημα οιασδήποτε φύσεως, χωρίς δημιουργό, λόγο και προοπτική’’).

Υπάρχει επίσης μια παραδοξότητα στην αναζήτηση νοήματος (θεού δηλαδή) σε μια εξ ορισμού ανοηματική (χωρίς θεό) ζωή, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που ‘’ο θάνατος να αποτελεί λύτρωση μιας ανοηματικής ζωής’’ (σύμφωνα με τον Alain Delon). 

Ένας συνεπής αμφισβητίας του θεού, δεν αναγνωρίζει αιτιολογικές έννοιες (αίτιο, αιτιατό, λογικότητα, νοηματικότητα). Η ερώτηση «γιατί;» είναι false question κατά τον R. Dawkins, ενώ χρησιμοποιείται παιδαριωδώς από τον F. Nitse (‘’εάν υπάρχει θεός, γιατί αυτός να μην είμαι εγώ’’). Ένας συνεπής αμφισβητίας του θεού απορρίπτει την αιτιότητα που προϋποθέτει λογικότητα, η οποία προϋποθέτει λογική ύπαρξη - δημιουργό. Παραβλέπω τη λογικότητα, απορρίπτω την αιτιότητα, μόνο και μόνο γιατί δε θέλω δημιουργό. Κι αυτό είναι ο ορισμός της ελευθερίας και της διαστροφής ταυτόχρονα.

Ένας συνεπής αμφισβητίας, ή εναγκαλίζεται την ανοηματικότητα, ή διερευνά το γεγονός της αναίτιας απελπισίας του, διότι εάν η ανοηματικότητα είναι αληθινό γεγονός, η απελπισία είναι κι αυτή επίσης αληθινό γεγονός. Η ανοηματικότητα ως αιτία απελπισίας συνιστά την παραδοξότητα. Η ανοηματικότητα ως ‘’αληθεύουσα’’ άλογικη συνθήκη δεν μπορεί να έχει μια λογική συνέπεια, την απελπισία. Η δε άρνηση της αιτιότητας, ως άρνηση της λογικότητας, είναι φυσικό παράδοξο αφού ακόμα κι ο Δαρβίνος αναγνωρίζει τη λογικότητα, έστω κι ως ναζιστική θεωρία (Φυσική Επιλογή).

Μέρος 2ο - Η περί δικαίου έγνοια

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως, οι πολέμιοι της πίστης καθώς και πολέμιοι της απιστίας μας, το τελευταίο διάστημα της ανθρώπινης ιστορίας, συγκλίνουμε σε μια κυρίαρχη αντίληψη, ακρογωνιαίο λίθο του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Ακόμα κι αν δεν το ομολογούμε, τα βρίσκουμε στην περί δικαίου αντίληψη, η οποία δικαιώνει τον ένα (τον ‘’άπιστο’’) και σκανδαλίζει άχρι θανάτου, τον άλλον (τον ‘’πιστό’’).

Και για τους δυο (λιγότερο ή περισσότερο), υπάρχει ένα δίκαιο, παιδαριώδους αιτιότητας και σίγουρα ανθρώπινης προέλευσης, στο οποίο υπόκειται κι ο θεός. Είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει θεός, πρέπει να υπακούει σε αυτό δίκαιο. Κάθε ‘’ανυπακοή’’ Του, είναι το λιγότερο, σκανδαλώδης.

Η ερώτηση ‘’γιατί’’ πρέπει ένας θεός να υπακούει σε ένα ανθρώπινο δίκαιο, δεν μπορεί να τεθεί, εφόσον στην ερώτηση υπάρχει πάλι ένα ‘’γιατί’’, που ξεκινά τον κύκλο ‘’αιτία - λογικότητα - σκοπός - δημιουργός’’ και παραπέμπει σε ένα άβολο αληθινό δίκαιο (και ως εκ τούτου μη διαπραγματευσιμο) καθως και σε έναν δημιουργό του δικαίου αυτού.

Ο θεός λοιπόν δεν είναι η πηγή κι ο ορισμός της αγάπης και της ελευθερίας, αλλά υποκείμενος της περί αγάπης και της περί ελευθερίας αντίληψης του ανθρώπου, η οποία πάντα απορρέει από το εν ισχύι δίκαιο. Για παράδειγμα, η αγάπη και ελευθερία σήμερα, κατανοούνται σχεδόν αποκλειστικά ως ελεύθερη ικανοποίηση ορμών, κι αυτό είναι απόρροια δικαίου. 

Τα ερωτήματα όμως περιμένουν στη γωνία. Από που προέρχεται αυτό το ανθρώπινο δίκαιο; Πως δημιουργήθηκε; Πως μετεξελίχθηκε (εάν μετεξελίχθηκε); 

Γιατί τα ζώα δεν έχουν αναπτύξει δίκαιο; 

(Παρατηρηση: Αυτά τα ερωτήματα είναι πολύ σημαντικά διότι εάν ο άνθρωπος φτιάχνει το δίκαιο, στη συνέχεια το δίκαιο φτιάχνει τον άνθρωπο. Εάν όπως ισχυρίζεται ο καθ. Κ. Παναγιώτης Νοτόπουλος, η ανθρώπινη γλώσσα είναι γλώσσα προγραμματισμού και προγραμματίζει τον εγκέφαλο, κατ’ αναλογία και το δίκαιο είναι γλώσσα προγραμματισμού και προγραμματίζει την ιστορία της ανθρωπότητας. Αληθές δίκαιο= ‘’τρέχει το πρόγραμμα’’ με αποτέλεσμα την πραγμάτωση της ανθρωπότητας. Αναληθές δίκαιο=‘’συνεχές μπουτάρισμα’’ - αναίτιοι ιστορικοί κύκλοι).

O S. Freud θα μας πει ότι, ο άνθρωπος, μέσω του δικαίου ‘’καταπιέζει τα ένστικτα του, για να φτιάξει πολιτισμό’’. Έχει δηλαδή σκοπό. 

Δεν υπάρχει όμως σκοπός δίχως αιτία - λόγο (θεό δηλαδή).

Μέρος 3ο - Που πάει ο κόσμος μας ρεε!!

Βουτηγμένοι στην παραδοξότητα, κατασκευάζουμε την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της τυχαιότητας. Διότι, η πίστη στην τυχαιότητα, έχει ως αποτέλεσμα την τυχαιότητα. Οι πολιτισμοί επί της γης, εναλλάσσονται σε τέτοιο βαθμό τυχαιότητας μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας, που δικαιώνουν τους ελαφρείς οπαδούς της τυχαιότητας. Το ανθρώπινο είδος, αναπτύσσει δίκαιο ‘’στην τύχη’’, εφόσον η περί δικαίου αντίληψη του, είναι χωροχρονικά διαφορετική και επαναλαμβανόμενη. Τόσο επαναλαμβανόμενη που καταρρίπτει την πίστη στη γραμμικότητα στην εξέλιξη της ιστορίας. 

Παρατήρηση: Εάν η γραμμική εξέλιξη της ιστορίας ήταν γεγονός, θα ‘πρεπε by now να είχαμε επιτύχει την αθανασία, ή έστω τον υπεράνθρωπο, ή έστω την ιδανική κοινωνία, όπου ‘’ιδανική κοινωνία’’ νοείται μόνο με πολιτισμικούς όρους (ποιότητα αναγκών και προτεραιοτήτων). 

Όμως, ούτε αθάνατοι γίναμε, ούτε πολιτισμικά εξελιχθήκαμε. (Ο Γιανναράς και ο Κοντογιώργης ισχυρίζονται ότι είμαστε σε ευρωπαϊκό επίπεδο πολιτισμού περίπου όπως αυτό της περιόδου του αρχαϊκού ελληνισμού, 8ος-6ος π.Χ αι,). Οι ανάγκες και οι προτεραιότητές μας είναι οι ίδιες). Φυσικά δε γίναμε ούτε υπεράνθρωποι. Τελευταία ελπίδα μας ήταν η Τεχνητή νοημοσύνη αλλά κι αυτή μας ‘’πρόδωσε’’ αφού όπως λέει και ο πολύς Χαράρης, ‘’η ΤΝ κοντεύει να φτάσει τον άνθρωπο, αφού γράφει ήδη πιο βλακώδη κείμενα από αυτόν’’.

Γιατί λοιπόν ένας ‘’πιστός’’ και ένας ‘’άπιστος’’, εν μέσω χιλίων αντιφάσεων, πολεμούν το θεό, είτε ευθέως (ως ‘’άπιστοι’’), είτε εν τοις πράγμασι (ως ‘’πιστοί’’);

Διότι εάν δεν υπάρχει θεός, δεν υπάρχει πραγματικό (αληθές) δίκαιο. Υπάρχει απλά μια ‘’εν τόπω και χρόνω’’ περί δικαίου αντίληψη, αλλά δεν υπάρχει αληθές δίκαιο (‘’τι έστιν αλήθεια’’ θα ψευτοαναρρωτηθεί ο Πιλάτος). 

Εξοστρακίζεται λοιπόν ο θεός, αυτοανακηρύσσεται ο άνθρωπος θεός (επισήμως νομίζω μετά τον Descartes - cogito), γίνεται πηγή και θεματοφύλακας δικαίου και προστατεύεται έτσι από την ανάλγητη τυχαιότητα που είναι έτοιμη να τον κατασπαράξει, 

(Παρατήρηση: Η δικαιολογία πως, χωρίς δίκαιο, η ανθρωπότητα θα παρηκμάσει, είναι φαιδρή, διότι, πρώτον έτσι νοηματοδοτείται η ανοηματική αντίληψη της δημιουργίας - αθειστική παραδοξότητα - και δεύτερον, χωρίς θεό (λογικότητα), κανείς στην πραγματικότητα δεν ενδιαφέρεται για το μέλλον μιας δημιουργίας της οποίας η εξέλιξη - πολιτισμική ακμή και παρακμή - έχουν κυκλική και όχι γραμμική ιστορικότητα.)

Ένα πρακτικό όφελος κατανόησης των παραπάνω, χρήσιμο στην καθημερινότητά μας, είναι η απάντηση στο αγωνιώδες και πάντα επίκαιρο (ειδικά σήμερα) ερώτημα ‘’που πάει ο κόσμος μας!’’. 

Η απάντηση είναι, ‘’πουθενά δεν πάει, απλά κάνει αναίτιους κύκλους’’, στην προσπάθεια να ‘’τρέξει προβληματικό λογισμικό’’.

Σκέψεις τέλους: 

Οι συνήθως οι νέοι ως οι κατεξοχήν άπιστοι, ανεπίγνωστα προσλαμβάνουν την ιστορικότητα ως αιωνιότητα που τους συμπεριλαμβάνει, ενώ οι πιστοί και άπιστοι μεσήλικες (και ως εκ τούτου decision makers και προγραμματιστές της ιστορικότητας), ταυτίζουν την ιστορικότητα με το προσδόκιμο ζωής τους. Για τους μεν, μέσα στο αιώνιο παρόν τους δεν υπάρχει αύριο, ενώ για τους δε, μέσα στο ήδη τετελεσμένο παρόν τους, πάλι δεν υπάρχει αύριο. Εξ ου και η αέναη κυκλικότητα στην ιστορικότητα. Την γραμμικότητα στην εξέλιξη τη δίνει το αύριο. Αν απουσιάζουμε από αυτό, ελάχιστα μας αφορά κι ελάχιστα επενδύουμε σε αυτό.

Ακόμα κι αν κάποιος, ενδιαφέρεται ακτιβιστικά, δήθεν για το καλό της ανθρωπότητας, αυτό που έχει στο νου του, είναι η αυτάρεσκη επιβολή στο παρόν, μιας εκδοχής της δικής του περί δικαίου αντίληψης, προς τέρψη του ναρκισσισμού του (αλλά και του βιοπορισμού του), συνοδευόμενης συχνά, από μια ανόητη ιδέα επέκεινα απόλαυσης κάποιας υστεροφημίας, μέρος της οποίας καταναλώνει ναρκισσιστικά και κατά φαντασίαν στο παρόν.  

Οι μη ανήκοντες στο χώρο των παραπάνω ακτιβιστών και μάχιμων ιδεολόγων, παραμένουν στο χώρο του κυνικού ‘’ρεαλισμού’’ και δεν σπαταλούν δυνάμεις υπέρ της ανθρωπότητας. Γι αυτούς αρκεί η επίτευξη της αποτρόπαιας ευχής «να περνάς καλά», ξεχνώντας πως, παρότι αυτός ο ‘’στόχος’’ έχει επιτευχθεί από τις αγελάδες εδώ και εκατομμύρια χρόνια, δεν έχει γίνει ακόμα καταφέρει να γίνει εφικτός από τον άνθρωπο κι αυτό συνιστά ακόμη μια παραδοξότητα.

ΝΑΛ