Προσωπικότητα και Παράδοση

Στον απόηχο της “αλλαγής φύλου”, τώρα που ηρέμησαν τα πνεύματα, θα τολμήσουμε μια νηφάλια προσέγγιση που  έχει αφορμή, αλλά δεν περιορίζεται στο επίμαχο θέμα μόνο.

Με τα παρακάτω, θα προσπαθήσω να στοιχειοθετήσω την άποψη ότι, ο άνθρωπος δημιουργεί παράδοση και η παράδοση “δημιουργεί” τον άνθρωπο. Θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι, στο μέτρο που ο άνθρωπος δημιουργεί “καλή” παράδοση, η παράδοση δημιουργεί ανθρώπους που δικαιώνουν τις δυνατότητες τους. Δηλαδή, εις την λαϊκήν, η παράδοση του “είναι επιλογή μου να ‘μαι άνδρας, γυναίκα, γκέι” κλπ, είναι παράδοση εκφυλισμού. Ενώ, η παράδοση “υπάρχουν σημαντικότερα πράγματα να ασχοληθώ πέρα από αυτά που βρίσκονται ανάμεσα στα μπούτια μου”, είναι παράδοση αυτοπραγμάτωσης.

Για να δούμε λοιπόν.

Παρότι το αξίωμα "είναι επιλογή μου", έχει καταντήσει το αρχιμήδειο στήριγμα του Δυτικού πολιτισμού και παρότι προσωπικά είμαι φανατικός της ελεύθερης βούλησης, ο άνθρωπος φαίνεται να “είναι” περισσότερο περιβάλλον παρά βούληση. Ή έστω να πούμε, ότι η ελευθερία των επιλογών του πραγματώνεται μέσα σε ένα ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο, ούτως ώστε η τελική "ελευθερία" του να είναι σχετική. Τόσο ελεύθερος όσο ελεύθερο είναι το ψάρι μες τη γυάλα.

Θυμάμαι το δάσκαλό μας στο Δημοτικό να μας λέει, “ο άνθρωπος παιδιά, γεννιέται taboula rasa''. Μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση τότε. Συνεχίζει να με προβληματίζει έκτοτε σε διάφορα πεδία σκέψης.

Ο νους (το ηγεμονικό στοιχείο της ψυχής), όταν γεννιόμαστε είναι άδειος μεν, μεγάλης χωρητικότητας δε. Έρχεται σιγά σιγά το “απέξω” και τον γεμίζει.

Με τι τον γεμίζει όμως και πως; Διότι ο νους δεν είναι ένα βαρέλι που γεμίζει με υλικά του περιβάλλοντος. Δεν είναι  απλά μια αποθήκη.

Όπως η τροφή μεταβολίζεται σε ενέργεια (διότι το σώμα έχει αυτή τη δυνατότητα), έτσι και η κοινωνία δίνει τροφή στο νου, που έχει τη δυνατότητα να τη μεταβολίσει σε κάτι εξόχως ανώτερο!

Σε τι;

Σε λόγο.  Προφορικό λόγο και ενδιάθετο λόγο (σκέψεις).

O νους λοιπόν γεμίζει, μόνο με ένα τρόπο. Δημιουργώντας λόγο.

Το γλωσσικό ιδίωμα (ελληνικά, κινέζικα κλπ), είναι η πρακτική δυνατότητα άρθρωσης του λόγου.

Με αυτή τη δυνατότητα (της άρθρωσης λόγου=ομιλία), σχετίζεται με τους άλλους, δημιουργώντας κοινωνίες*. Οι κοινωνίες, είναι σύνολο σχετιζόμενων λόγων, που δημιουργούν παραδόσεις λόγων, που σημαίνει ότι οι κοινωνίες είναι σύνολα παραδόσεων λόγων. Ο νους των νέων μελών των κοινωνιών, σχηματίζει λόγο από ‘’το απ’ έξω’’, το λόγο των κοινωνιών, δηλαδή από τις παραδόσεις των κοινωνιών, κοκ.

Πάμε ξανά.

Ο νους ο δικός μας γεννά το λόγο αφού σχετιστεί με την κοινωνία λόγων.

Ο λόγος καθώς μετεξελίσσεται εξελισσόμενος, γίνεται η προσωπικότητά μας. Ο νους δηλαδή γεννά την προσωπικότητά μας.

Η προσωπικότητά είναι τύπου πχ, Χίτλερ ή Γκάντι:

1. στο μετρό που ο νους διαχειρίζεται ελευθέρως, ''Χιτλερικά'' ή ''Γκαντικά'', τα ουδέτερα ερεθίσματα (λόγους) που έρχονται απέξω (ελεύθερη βούληση), ή,
2. στο μέτρο που τα ερεθίσματα (λόγους) που έρχονται απέξω, είναι  “Χιτλερικά” ή “Γκαντικά”.

Δηλαδή, ενώ ο νους γεννά την προσωπικότητα, αυτό δεν γίνεται αφ' εαυτού του. Απαιτείται εξωτερικό ερέθισμα (κυρίως λόγων=παραδόσεων)

Κάπου εδώ, κρίνεται σκόπιμη μια μικρή επανάληψη των προηγούμενων.

Η έμφυτη δυνατότητα του νου να γεννήσει λόγο, προφορικό ή ενδιάθετο, προϋποθέτει κοινωνία, για να πυροδοτηθεί η γλωσσική διαδικασία και άρα η έκφραση, η αρτίωση του λόγου.

Δεν ξέρουμε τι είδους λόγο θα είχε ο άνθρωπος εάν βρισκόταν εξαρχής εκτός κοινωνικού πεδίου. Θα έχει λόγο; Τι είδους λόγο; Ο προφορικός θα είναι γρυλισμός. Ο ενδιάθετος, τι θα είναι;

Αφενός μεν, ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να σκεφτεί και να μιλήσει, αφετέρου δε, αυτά τα επιτυγχάνει δυνητικώς μέσα στο γίγνεσθαι των κοινωνικών σχέσεων.  

Άρα η προσωπικότητά μας, δεν υφίσταται εκτός πεδίου των κοινωνικών σχέσεων.    

Από εκεί παίρνουμε τα πρότυπα και τις αξίες του πνεύματος. Aπό το σύνολο των λόγων, που αποτελούν τις παραδόσεις αυτής της κοινωνίας, όσο αφορά στις σχέσεις πολιτικής, παραγωγής, οικογένειας και ούτω καθεξής.

Αυτά που γράφουμε τώρα, από που τα πήραμε; Tα 'βγαλε ο νους μας από το κενό του υπέδαφος;

Όχι, τα 'βγαλε από τις παραδόσεις.

Πάρα ταύτα, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι, αδιαμφισβήτητα, ο άνθρωπος μπορεί εθελοτρόπως να αποστασιοποιηθεί από τις παραδόσεις.

Κάπου εδώ όμως μπαίνουμε σε ερωτήματα, δύσκολα για τις προσληπτικές μας ικανότητες.  

Εδώ ο Θ. Ζιάκας θα θέσει το ερώτημα! ''Τι ποσοστό ελευθερίας υπάρχει στο πεδίο των σχέσεων; Δηλαδή, πόσο οι προσωπικότητες μας είναι λογικά υποκείμενα; Δηλαδή υποστάσεις αυτεξούσιες και εθελότροπες προς μία ή άλλη κατεύθυνση; Και πως οι αντιδικίες μας προέρχονται από την σύγκρουση των λογικών αξιώσεών μας και όχι από τη ζωικότητα μας;''.

Μυστήριο λοιπόν το θέμα της ελεύθερης βούλησης. Προσωπικά δεν το 'χω εξιχνιάσει και ομολογώ είναι από τους πιο βασανιστικούς προβληματισμούς μου. Αν κάποιος μπορεί να βοηθήσει, ευπρόσδεκτος.

Αυτό που προσωπικά προς το παρόν συνάγω είναι ότι, η ελεύθερη βούληση δεν είναι κάτι που "προϋπάρχει" εξ αρχής εν πληρότητι. Υπάρχει μόνο δυνητικώς. Επιδέχεται ‘’παίδευσης’’. Για να είναι ελεύθερη πρέπει να ‘’παιδευτεί’’ να είναι ελεύθερη.

Ας γίνουμε τώρα λίγο πιο πεζοί, για να μπούμε στο θέμα μας.

Παλιά, ελκυστικές γυναίκες ήταν οι παχιές άσπρες και με μακριές πλεξούδες. Πράγμα που σημαίνει, ότι είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι το αντικείμενο της λαγνείας, έχει εξαιρετικά υποκειμενικά χαρακτηριστικά. Σχετίζεται δε, με τις κοινωνικές παραδόσεις. Είναι δηλαδή δυνατόν, το κοινωνικώς αποδεκτό αντικείμενο πόθου για τους άνδρες, να είναι η γυναίκα με αδρά, σκληρά ανδρικά χαρακτηριστικά, ή άνδρας με γυναικεία χαρακτηριστικά, ή άνδρας που υποδύεται τη γυναίκα, ή αγόρι μέχρι κάποια ηλικία κοκ. Αυτές οι δυνατότητες δεν είναι προϊόντα φαντασίας αλλά πραγματικότητες σε άλλες κοινωνίες (Αφγανιστάν, αρχαιότητα, μουσουλμανικός κόσμος κοκ).  
Παρομοίως για τις γυναίκες, ανάλογα με τις κοινωνικές παραδόσεις, το αντρικό πρότυπο αλλάζει μεταξύ αρρενωπών, έως εντελώς φλούφληδων ανδρών.
Αν οι παραδόσεις δηλαδή καθιερώσουν την ομοφυλοφιλία ως must και ως θελκτικό αντικείμενο πόθου για τους άνδρες τον καλλίγραμμο άτριχο άνδρα και για τις γυναίκες την καλλίγραμμη λιγνή γυναίκα, αυτό και θα έλκει πλέον τα αντίστοιχα φύλα.

Πολύ συχνά στρέιτ άνδρες, απαντούν σε ρεπορτάζ με χαρακτηριστική άνεση ότι "κάθε άνδρας κρύβει έναν ομοφυλόφιλο μέσα του". ‘Ετσι απλά και σίγουρα.

Αν όμως έτσι έχουν τα πράγματα, μετά από πόσες φορές ... θεωρείσαι γκέι;

Μετά από πόση, ‘’δυσφορία’’, θεωρείσαι άνδρας ή γυναίκα;

Ποιο είναι το κριτήριο που μεταβάλει το ισοζύγιο προς τη μια ή την άλλη πλευρά;

Η απάντηση είναι προφανέστατη.

Το μόνο κριτήριο είναι η παράδοση της κοινωνίας.

(Κάπου εδώ, πολλοί θα αρχίσουν με τα επιστημονικά και άλλα τέτοια, αφού δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι και η επιστήμη, κομμάτι της παράδοσης είναι, κάτι όπως η δικαιοσύνη).

Το ερώτημα τώρα είναι, πια παράδοση προάγει τον άνθρωπο και τον ανεβάζει από το επίπεδο του ζώου που είναι προσκολλημένο στην ικανοποίηση αναγκών επιβίωσης, στο επίπεδο του ζώου δημιουργού πολιτισμού με ανάγκες ποίησης, μουσικής, δικαιοσύνης, διαστημόπλοιων, δεδομένου ότι η παράδοση "όλα τα σφάζω όλα τα μαχαιρώνω" (σεξουαλικώς), ή κατά το πιο cult ''ντου παντού'', δοκιμάστηκε από τον άνθρωπο μέχρι την εποχή του homo sapiens** και θεωρήθηκε για αιώνες υπανθρώπινη μορφή παράδοσης.

Πολλοί λαοί στην Αφρική ή στον Αμαζόνιο, ζουν σε αυτή την εποχή κυριολεκτικά. Αν όμως πάρεις ένα νεογέννητο παιδί από μια κοινωνία homo sapiens της Αφρικής και το μεγαλώσει ο Haidegger, ε, τότε αυτό θα γίνει φιλόσοφος, ενώ τα αδέρφια του θα παραμείνουν homo sapiens.

Το περιβάλλον δηλαδή, επηρεάζει. Και μάλιστα πολύ. Δεν είναι θέμα ζωολογικής εξέλιξης αλλά πολιτισμικής. Ζωολογικώς ήμαστε οι ίδιοι. Πολιτισμικώς αλλάζουμε, λόγω της ''μυστικής'' δυνατότητας του ανθρώπου να παράγει λόγο. Αν λοιπόν χρησιμοποιούμε αυτή την θαυμαστή δυνατότητα για να πάμε πίσω, πάνε χαμένες χιλιετηρίδες εξέλιξης=παράδοσης.

Θα μου πείτε τώρα, μετά απ’ όλα αυτά, τι επιλογές μένουν στον άνθρωπο; Τι φταίει αυτός αν σήμερα μια ‘’κακή’’ παράδοση τον οδηγεί;

Ε, να, λέμε μπας και ακούγοντας μια ‘’επαναστατική’’ άποψη, κάνει χρήση της εν υπνώσει ελεύθερης βούλησής του και δημιουργήσει νέα παράδοση.

By now, μόνο και μόνο by trial and error θα ‘πρεπε να τό'χει καταλάβει αυτό. Είπαμε όμως ότι δυστυχώς γεννιέται tabula rasa. Η ανθρωπότητα πρωταγωνιστής στην ταινία “Groundhog Day film (1993)”, χωρίς το αίσιο τέλος του σεναρίου.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Η κοινωνία δεν είναι σχηματισμός τρόπων παραγωγής, όπως ισχυρίζεται ο μαρξισμός, αλλά σχηματισμός παραδόσεων (που συμπεριλαμβάνουν και τους τρόπους παραγωγής, αλλά περισσότερο αξίες). Και όλες αυτές οι κατά προτεραιότητα ενασχολήσεις με ‘’toy kolou mas to hava’’ δεν είναι πρόοδος, είναι full speed ‘’ahead to the past’’.

Στον πολιτισμό του homo sapiens, η ομοφυλοφιλία, η πολυγαμία, η ζωοφιλία, η αιμομιξία και όλα όσα σχετίζονται με κάτω μισό του σώματος μας, ήταν αυτό που θεωρούμε σήμερα πρόοδο και επίτευγμα.

Αυτό είναι όλο. Κατά πόσο έχουμε καταλάβει ότι παίρνοντας αποφάσεις ‘’ελαφρά τη καρδία’’ προοδεύουμε ή πισωγυρίζουμε. Δημιουργούμε κακιά παράδοση. Και η παράδοση είναι το παν.

Η παράδοση είναι αυτή που μαθαίνει το ανδρόγυνο τι είναι οικογένεια και πως ανατρέφεται ένα παιδί. Πως αλλιώς θα ήξερε; Μπορεί και να το τρώγανε οι γονείς, εν το άμα.

Πέθανε ο Χιου Χέφνερ και κάναμε σαν να πέθανε ο Κομφούκιος. Κατάφερε λέει κάτι το εξαιρετικό πολιτισμικώς. Απελευθέρωσε σεξουαλικώς τον άνθρωπο. Άντε τώρα να το πεις αυτό αυτό για επιτυχία σε κανά άγριο της Αφρικής με 15 γυναίκες και 200 παιδιά.

Υπόμνημα:

* Κοινωνίες σχηματίζουν και τα ζώα. Παρόλα αυτά, Ο άνθρωπος είναι το μόνο είδος που έχει αξιοποιήσει συστήματα επικοινωνίας για αυτοέκφραση, για ανταλλαγή ιδεών, και για την οργάνωση. Είναι το μόνο είδος που έχει δημιουργικό Λόγο.

** Χαρακτηριστικό των ανθρώπων αυτής της περιόδου (homo sapiens) είναι η έλλειψη κριτικής ικανότητας (Θ. Ζιάκας). Αν αυτό ισχύει, τότε στον πολιτισμένο κόσμο είμαστε πολιτισμικώς σε αυτή την εποχή.