Scroll down, το όπιο του λαού

Η ανάγκη ύπαρξης τόσων πολλών φώτων – εικόνων για την ανάδειξη της εορτής των Χριστουγέννων, μηδενίζει την αξία της αιτίας της εορτής. Όταν η εικόνα είναι πιο σημαντική από το γεγονός που εικονίζει, η εικόνα αναδεικνύεται σε γεγονός. Γι’ αυτό και τα xmas γιορτάζονται ακόμα κι απ’ τους Κινέζους και είναι σαπόρτ στην πρωτοχρονιά, μέσα σε μια πραγματικότητα των εικόνων (εικονική πραγματικότητα).

Παραδομένοι στο συναρπαστικό κόσμο των εικόνων, νομίζουμε ότι έχουμε καβαλήσει το καλάμι της αέναης προόδου. Όμως, απόδειξη ότι ο κόσμος παραμένει αμετάβλητος, είναι η διαπίστωση ότι, δυόμιση χιλιετηρίδες μετά το ‘’μύθο του σπηλαίου’’ του Πλάτωνα, χρειαζόμαστε τον Ρενέ Μαγκρίτ με την πίπα του, αρκετούς σύγχρονους διανοούμενους και έναν Σαχίνη (στην εκπομπή του ‘’Αντιθέσεις’’ στις 13.12.2024), να ιδρώνουν παιδαριωδώς να μας βγάλουν από την αυταπάτη των εικόνων.

Όταν ο Χάιντεγκερ υποστηρίζει ότι η τέχνη (οι εικόνες δηλαδή) δεν αποκαλύπτουν απλώς την πραγματικότητα, αλλά επίσης την αποκρύπτουν, δεν λέει κάτι καινούργιο. Όταν όμως λέει ότι οι εικόνες πλέον ‘’δημιουργούν έναν κόσμο δικών τους νοημάτων’’, τότε τα λέει όλα.

Αυτός ο ’’κόσμος δικών τους νοημάτων’’, πολύ γρήγορα μετεξελίχθηκε από τη φαντασμαγορική κόντρα του ‘’ποιος το έχει μεγαλύτερο’’ (Χριστουγεννιάτικο δένδρο), στον σουρεαλιστικό κόσμο του αέναου scroll down του fb (και λοιπών μέσων), όπου οι εικόνες γίνονται πιο αληθινές από την ίδια την πραγματικότητα και μάλιστα, μια υπερρεαλιστική πραγματικότητα. Κι αυτό είναι παράδοξο, διότι υπερρεαλιστική πραγματικότητα δεν υπάρχει. Είναι σα να λέμε αληθινό όνειρο και είναι ο ορισμός της μαστούρας (=stoned, =high, =intoxicated).

Παρατήρηση: O κόσμος των εικόνων είναι δίκαιος, λαμπερός, γενναίος, ευφυής, ευγενής, άδικος, βίαιος, δειλός αγενής και άσχημος, ταυτόχρονα και σε υπερθετικό βαθμό έντασης και ταχύτητας. Διεγείρει καίρια και μοναδικά τις αισθήσεις (όραση, ακοή, γεύση, αφή, όσφρηση). Στοχεύει στο γενετήσιο, το υπαρξιακό ένστικτο, τρέφει το ναρκισσισμό του και ως εκ τούτου δρα ψυχοτροπικά στον άνθρωπο, στον οποίο το ‘’ανικανοποίητο’’ είναι συμφυές της φύσης του. Όσο πιο πολλές και πιο γρήγορες εναλλαγές εικόνων, τόσο μεγαλύτερη ικανοποίηση. Το πραγματικό όπιο του λαού.

Η εξάρτηση στις ψυχοτρόπες συνήθειες δεν έγινε τυχαία. Είχε μια ιστορική πορεία. Ακολουθώντας τον αβάσταχτο ρεαλισμό του ‘’ορθολογικού’’ ανθρώπου του διαφωτισμού, ο σουρεαλισμός, έγινε υπαρκτική ανάγκη.

Η μόνη ίσως ιστορική περίοδος που ο ρεαλισμός κατίσχυσε (ως συστηματικός αποκλεισμός του ‘’αν-ορθολογικού’’), ήταν η περίοδος που διαδέχθηκε το Διαφωτισμό. Ήταν μια πολύ μικρή παρένθεση στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού, δυόμιση αιώνες μετά, ο σουρεαλισμός ήρθε για να μείνει με το μεταφυσικό κακέκτυπο του υπαρξισμού (αφού ο άνθρωπος ναι μεν καλείται να νοηματοδοτήσει α λά καρτ, έναν κόσμο χωρίς νόημα - τρεχα γύρευε δηλαδή!). Και ο σουρεαλισμός, ήρθε για να μείνει όχι ως στοιχείο ανθρωπινότητας, αλλά ως στοιχείο μετα-ανθρωπινότητας.

Κλωτσήσαμε τον τέντζερη (ανθρωπότητα) από την εστία του υπέρλογου κι αυτός κατρακυλώντας στην κατηφόρα του ‘’ρεαλισμού’’, γύρισε και βρήκε το καπάκι του υπαρξισμού. Κι άδειος όπως ήταν, για να χορτάσει, καλλιεργεί παραισθησιογόνα μανιτάρια (εικόνες) και αρχίζει να καταναλώνει με βουλιμία.

Επί χιλιετηρίδες, η αναφορά του ανθρώπου σε μια υπέρλογη πραγματικότητα, τον διατηρούσε κάπως υγιή, όπως χαρακτηριστικά θα υποστηρίξει ο Μαρξ λέγοντας ότι  ‘’Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού’’.

Φυσικά ο Μάρξ δε θεωρούσε τη θρησκεία ‘’υπέρλογη πραγματικότητα’’. Τη θεωρούσε όμως ‘’δικαιολογημένο ψέμα’’ για την κάλυψη μια ουσιώδους ‘’ανθρωπολογικής ανάγκης’’. 

Ολόκληρη η φράση του Μάρξ είναι, ‘’Η θρησκεία είναι ο αναστεναγμός του καταπιεσμένου όντος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, και η ψυχή των άψυχων συνθηκών. Είναι το όπιο του λαού’’. Και νομίζω ότι η κατασκευή από τον άνθρωπο ενός δικαιολογημένου ψέματος για την κάλυψη ανθρωπολογικής ανάγκης συνιστά την ουσία της ‘’υπέρλογης πραγματικότητας’’.

Ούτε ο ίδιος ο Μαρξ δεν κατάλαβε πόσο μεγαλειώδης ήταν η σκέψη του ότι ‘’Η θρησκεία είναι ο αναστεναγμός του καταπιεσμένου όντος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, και η ψυχή των άψυχων συνθηκών. Είναι το όπιο του λαού’’.

Τίποτα παράλογο εδώ. Τίποτα ψευδές. Κανένας συσχετισμός με την παραίσθηση που προσφέρει το όπιο.

Το όπιο ενεργεί για λίγο και ο εθισμός σε αυτό, οδηγεί σταδιακά στο θάνατο.

Η αναφορά του Μαρξ στο υπέρλογο, ως ‘’όπιο’’, είναι, μη παραισθησιογόνος, νομοτελειακή, μη εθιστική και οδηγεί σταδιακά στη ζωή. Διότι, τι άλλο εκτός από ζωή, μπορεί να είναι η ‘’καρδιά ενός άκαρδου κόσμου και η ψυχή των άψυχων συνθηκών’’.

Ακόμα και στη διαπίστωσή του πως, ‘’η θρησκεία, παρέχει ευφορία που αποτρέπει τη δράση για την αλλαγή των υλικών συνθηκών’’, είχε δίκιο. Πραγματικά, δεν γνωρίζω καμία θρησκεία να θέτει ως στόχο την αλλαγή των υλικών συνθηκών. Όχι όμως επειδή, είναι ‘’όπιο’’, αλλά επειδή η αναφορά στο υπέρλογο, είναι ανθρώπινη ανάγκη. Η ρεαλιστική μαρξιστική πρόταση επίτευξης ανθρώπινης πραγμάτωσης μέσω της ελευθερίας και της ισότητας, πόρρω απέχει από το να αποτελεί ανθρώπινη ανάγκη. Είναι ανάγκη ζωικής ποιότητας (αφού την έχουν επιτύχει ακόμα και οι βούβαλοι). Και το παράδοξο εδώ είναι πως ενώ τον στόχο αυτό (ελευθερία - ισότητα) τον πετυχαίνουν εύκολα τα ζώα, αποτελεί ουτοπία για τους ανθρώπους.

Τα ερώτημα ‘’γιατί είναι ανθρώπινη ανάγκη;’’ και όχι ζωική, ξεκλειδώνει υπέρλογους ατραπούς σκέψης, σε αυτόν που θα το θέσει. Η αναφορά του ανθρώπου στο σουρεαλισμό του κόσμου των εικόνων, είναι στρεβλή εκδοχή της αναφοράς στο υπέρλογο και εκλιπόντος του υπέρλογου, εκπίπτουμε στο παράλογο.

Σήμερα οι εικόνες (fb, insta, tiktok, MME), δεν αποτελούν πλέον το όπιο του λαού. Αποτελούν την πραγματικότητα του λαού. Φυσικό επακόλουθο της εξάλειψης του ‘’αναστεναγμού του καταπιεσμένου όντος, της καρδιάς ενός άκαρδου κόσμου και της ψυχής των άψυχων συνθηκών’’.

Scroll down now.

ΝΑΛ